Το ΝΑ άκρο της περιοχής διαρρέει ο ποταμός Αλιάκμονας, δημιουργώντας μιά κοιλάδα, που αποτελούσε τη βασική δίοδο από την Ελιμειώτιδα και το υπόλοιπο Μακεδονικό Κράτος.
Από εδώ διερχόταν ακόμη, βασικοί δρόμοι της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής Αυτοκρατοριάς που συνέδεαν τη Θεσσαλονίκη με την Αυλώνα και το Δυρράχιο με την Λάρισα και τον Αλμυρό.
Έτσι αναπτύχθηκαν μια σειρά από κάστρα και οχυρώματα, διάφορης χρονολόγησης, που επόπτευαν το πέρασμα.
Αναμεσά τους εντάσσεται αυτό που βρίσκεται στη θέση Ψέλια ή Παλιόκαστρο, ΒΑ του Κωσταραζίου.
Η ίδρυσή του τοποθετείται στο τέλος της Ρωμαϊκής Εποχής, στις αρχές του 4ο αι., και η ύπαρξή του συνεχίζεται σύμφωνα με τα ευρήματα, τουλάχιστον έως τον 6ο , όμως πιθανόν και μέχρι τα μεσοβυζαντινά χρόνια.
Ο Μουτσόπουλος υποστηρίζει πως ο μοναδικός πύργος του κάστρου ανοικοδομήθηκε από τον Ιουστινιανό[12]. Δύσκολο όμως είναι και να ταυτιστεί με κάποιο από τα φρούρια που ανακαίνισε στα μέσα του 5ου αι., την εποχή ίδρυσης της Καστοριάς.
Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1939 επί πρωθυπουργίας του Μεταξά κατά την κατασκευή οχυρωμάτων της δεύτερης γραμμής άμυνας των συνόρων. Καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση, κυκλικής κάτοψης, στην κορυφή του υψώματος Τζουρτζούλα και απέναντι από το Παλιό Κωσταράζι.
Μέσα στο κάστρο υπάρχουν ίχνη κατοικιών, οχυρωματικού πύργου και μιάς παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Ακόμη, βρέθηκαν εδώ 25 περίπου χάλκινα νομίσματα, που χρονολογούνται από την εποχή του Αυτοκράτορα Βαλεντιανού Β’ (375-392 μ.Χ) έως τα χρόνια του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ)[13].
Τέλος, η ύπαρξη ενός τέτοιου καταφυγίου εδώ προϋποθέτει την ύπαρξη και ενός σύγχρονου με αυτό οικισμού, πράγμα που όμως δεν έχει εντοπιστεί στην γύρω περιοχή.
Παραπομπές
[12] Ν. Μουτσόπουλος, Ανασκαφές σε Δυτικομακεδονικά κάστρα, ΑΕΜΘ 6 (1992), Θεσ/νίκη, 1995, σ. 3
[13] Π. Ζάττας, Ρωμαιοβυζαντινό φρούριο στο Κωσταράζι Καστοριάς, περ. Μακεδονική Ζωή, τ. 136, 1977, σ. 42, 43
*Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του istorikakastorias.blogspot.com.
