Μερικές σκέψεις για την Κυριακή της Συγχωρήσεως.
Διανύσαμε, αγαπητοί αναγνώστες, τις τελευταίες μέρες του Αγίου Τριωδίου, της εκκλησιαστικής αυτής περιόδου, η οποία έχει ως χρονική αφετηρία την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και που η κατάληξή τοποθετείται την Κυριακή της Τυρινής.
Το απόγευμα της συγκεκριμένης ημέρας, οι Χριστιανοί θα συρρεύσουμε στους Ιερούς Ναούς για την ακολουθία του Εσπερινού της Συγχωρήσεως και οι ιερείς θα μας καλέσουν για άλλη μια φορά να αλληλοσυγχωρεθούμε.
Σε ένα κόσμο υλιστικό, ο οποίος διδάσκει πώς να πατάει κανείς επί πτωμάτων για να ανελιχθεί, ακούγεται τρελό το αίτημα να συγχωρέσεις και να συγχωρεθείς, να αγαπήσεις όποιον σου έκανε κακό και να αγαπηθείς από αυτόν που έβλαψες.
Κι όμως, το αίτημα αυτό κάθε άλλο παρά άκαιρο ή άλογο μπορεί να θεωρηθεί στη σημερινή κοινωνία. Στερούμαι, ομολογουμένως, της απαιτούμενης θεολογικής κατάρτισης για να είμαι σε θέση να αναλύσω δεόντως τη θεμελιώδη σημασία της συγχωρήσεως για τη ζωή, όχι μόνο όσων βαπτίστηκαν Χριστανοί, αλλά και κάθε ανθρώπου στη Γη.
Ωστόσο, θα προσπαθήσω να καταθέσω λίγες σκέψεις στην αγάπη σας με αφορμή την εβδομάδα της Τυρινής, που ευελπιστώ να αποτελέσουν έναυσμα ενός ψυχωφέλιμου προβληματισμού για όλους μας.
Ποιον καλούμαστε να συγχωρέσουμε και γιατί; Συχνά, εστιάζουμε την προσοχή μας στη σχέση μας με τους άλλους, όταν θέτουμε αυτό το ερώτημα.
Εντούτοις, λησμονούμε πως ο πρώτος που πρέπει να συγχωρούμε στο περιβάλλον μας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Αυτόν τον εαυτό πρέπει να αγαπήσουμε, διδάσκει η Εκκλησία, παρά τα ελαττώματά του, αναγνωρίζοντας την αδυναμία της χοϊκής μας φύσης και παραδεχόμενοι τις πτώσεις μας ως φυσικό επακόλουθο της φθαρτής μας σάρκας.
Η αυτοσυγχώρεση έχει διττό κέρδος: το να συγχωρέσω τον εαυτό μου ενέχει την παραδοχή ότι είμαι αμαρτωλός, ότι ολισθαίνω. Αυτή η παραδοχή με οδηγεί σε μία ταπείνωση μπροστά στα μάτια του Θεού, που μπορεί να αποβεί λυτρωτική.
Επιπρόσθετα, όταν μαθαίνω να συγχωρώ τον εαυτό μου, διαπιστώνοντας ταυτόχρονα πόσο επιρρεπής είμαι σε κάθε είδους ηθικές πτώσεις, μπορώ συνακόλουθα να φανώ και πιο επιεικής απέναντι στους άλλους και στα λάθη τους. Αποφεύγω να κατακρίνω τους συνανθρώπους μου, δοθείσης πάσης ευκαιρίας, όταν στα λάθη τους βλέπω και τα δικά μου λάθη, όταν διαβλέπω πως είμαι τόσο άρρωστος, όσο κι αυτοί.
O δεύτερος τύπος συγχώρεσης στην οποία έχουμε ηθική υποχρέωση να προβούμε είναι απέναντι σε αυτούς που μας έβλαψαν με έργα ή με λόγια.
Πρόκειται ίσως για τη μεγαλύτερη πρόκληση στη ζωή ενός αγωνιζόμενου ανθρώπου, καθώς το να συγχωρέσουμε όσους μας πλήγωσαν είτε προσκόπτει στον εγωισμό μας, ο οποίος δεν θέλουμε υπό καμία προϋπόθεση να πληγεί, είτε λόγω συγκεκριμένων περιστάσεων είναι μια ιδιαίτερα επώδυνη διαδικασία.
Να ξεχάσω το κακό που μου έκαναν; Μα αυτό σημαίνει την παραδοχή εκ μέρους μου μιας φαινομενικής κατωτερότητας απέναντι στον άλλο.
Κι όμως, πραγματικά κατώτερο με κάνει η εξάρτηση από το πάθος της μνησικακίας και του μίσους.
Ας αναλογιστούμε πόσο λυτρωτικό είναι να διαγράφουμε τα λάθη που διέπραξαν οι άλλοι απέναντί μας, κοιτώντας τους με κατανόηση για τις αδυναμίες τους και ενθυμούμενοι τις δικές μας.
Πόσο ανάλαφρη είναι μια ψυχή που ξεχνά τις αρνητικές συμπεριφορές που βίωσε και αποδεσμεύεται από το μίσος και τη διάθεση εκδίκησης, αφήνοντας χώρο και χρόνο για να πληρωθεί από θετικά συναισθήματα για τους άλλους!
Μια ψυχή που δε συγχωρεί, μένει νοσηρά προσκολλημένη σε ένα παρελθόν που τη στοιχειώνει, σπαταλά τον πολύτιμο χρόνο της στη γη, μηρυκάζοντας τον πόνο που βίωσε και εγκλωβίζεται στον φαύλο του κύκλο.
Εξίσου σημαντικό, καίτοι επίπονο, είναι να ζητήσουμε κι εμείς συγγνώμη από τους άλλους. Να κατέβουμε από τον θρόνο στον οποίο έχουμε στήσει έναν ιδανικό και γι’ αυτό, ψεύτικο εαυτό και να απολογηθούμε με ειλικρίνεια ψυχής και διάθεση μεταμέλειας σε όσους αδικήσαμε με τη συμπεριφορά μας. Να μην ντραπώ να πω συγγνώμη στο παιδί μου, κι ας είμαι ο πατέρας ή η μάνα.
Να μην αποθαρρυνθώ να απολογηθώ στον υπάλληλό μου, κι ας είμαι ο εργοδότης του. Η αμαρτία, όπως και η συγχώρεση, δεν κοιτάει θέσεις. Ας μην ξεχνάμε πως το να αδικούμε είναι αναπόφευκτο κακό, εγγενές στην ανθρώπινη φύση μας.
Ωστόσο, είμαστε αδικαιολόγητοι όταν δεν αποκαθιστούμε τη ζημιά που διαπράξαμε με το να προσφέρουμε μια απολογία σε όσους στεναχωρήσαμε κι έτσι να προσπαθήσουμε να επουλώσουμε την πληγή που οι πράξεις ή τα λόγια μας έχουν προκαλέσει.
Το να ζητά συγγνώμη κανείς από τους άλλους, σηματοδοτεί μια νέα αρχή σε μια ανθρώπινη σχέση, λυτρώνει τον αδικούντα από τις τύψεις και τον αδικούμενο από τον πόνο που βίωσε.
Είναι μια πράξη ηθικά ανώτερη και θεάρεστη που προκαλεί το έλεος του Κυρίου Σωτήρα προς το αμαρτωλό κι αδύναμο πλάσμα Του.
Κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ως χριστιανοί θα ετοιμαστούμε να συμμετάσχουμε στο Θείο Πάθος, το οποίο κορυφώνεται με το γεγονός της Σταύρωσης και Ανάστασης του Θεανθρώπου. Πώς να σταθούμε μπροστά σε έναν Θεό, ο οποίος ανέχθηκε την ύψιστη ταπείνωση από το πλάσμα που δημιούργησε και πεθαίνοντας επάνω στον Σταυρό συγχωρούσε τους σταυρωτές Του, αν εμείς αρνούμαστε να ταπεινώσουμε τον εαυτό μας, να συγχωρέσουμε και συγχωρεθούμε;
Είναι αδύνατο να αναμένουμε την ημέρα της Κρίσεως να μας δοθεί άφεση για τα μύρια λάθη μας, αν πριν εμείς δεν έχουμε δώσει άφεση στον εαυτό μας και στους άλλους. «Kαὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν», αναφωνούμε στο Πάτερ ἡμῶν. Ας γίνει πράξη και οδηγός ζωής ο στίχος αυτός της Κυριακής Προσευχής, για να μπορέσουμε να ζήσουμε μια πραγματική αναγέννηση και ανάσταση στη ζωή μας.
Καλή Σαρακοστή σε όλους!
* O Αυγουστίνος Συκόπουλος - Μπέλλος, είναι φιλόλογος, εκπαιδευτικός στην Αρχιμήδειο Ακαδημία στο Δυτικό Μαϊάμι των ΗΠΑ.