Επίκεντρο της επιστράτευσης στο νομό Καστοριάς υπήρξε το Κωσταράζι.
Στο χωριό, έδρευε το στρατόπεδο Μηχανικού (ΜΧ) ''Λοχαγού Μηναδάκη'', που ήταν και μονάδα επιστρατεύσεως.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, κατά τη διάρκεια της επιστράτευσης στην μονάδα παρουσιάστηκαν συνολικά περίπου 10 χιλιάδες στρατιώτες!
Το χρονικό
Τα τουρκικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Κύπρο στις 20/7/1974, ως τις 9 το πρωί, στην Κυρήνεια είχαν αποβιβαστεί 3.000 Τούρκοι.
Στις 9, κηρύχθηκε στην Κύπρο επιστράτευση.
Στις 11, το κρατικό ραδιόφωνο της Αθήνας μετέδωσε ανακοίνωση για γενική επιστράτευση. Για τη χούντα, ήταν η αρχή του τέλους καθώς αποκαταστάθηκε η ιεραρχία στο στράτευμα. Οι απόστρατοι που διώχτηκαν, επέστρεψαν.
Βασίλευε το χάος αλλά οι συνταγματάρχες έπρεπε να υπακούν στους ανωτέρους τους. Στην Κύπρο, οι Τούρκοι προχωρούσαν. Η προσωρινή κατάπαυση του πυρός ίσχυσε εξήντα ώρες μετά την εισβολή.
Μια μέρα αργότερα, η χούντα έπαψε να υπάρχει.
Η φιλοξενία των Κωσταραζινών (Μαρτυρίες των κατοίκων)
Η Στεριανή Μπέλλου η οποία διατηρούσε το καφενείο στην κεντρική πλατεία του Κωσταραζίου μαζί με τον σύζυγό της Γιώργο, διηγoύνταν για τα γεγονότα εκείνης της ημέρας:
''Για την εισβολή στην Κύπρο έμαθα από το ραδιόφωνο ενώ καθάριζα την αυλή του καφενείου.
Την επόμενη ημέρα ήρθε ένας χωροφύλακας και έδωσε εντολή στον άντρα μου, να μην κλείσει το καφενείο για να φιλοξενήσουμε τους στρατιώτες.
Έτσι άρχισαν να έρχονται οι πρώτοι φαντάροι, δεν προλαβαίναμε να ζυμώνουμε ψωμί και να τηγανίζουμε αυγά για να τους ταΐσουμε. Μάλιστα εκείνες τις ημέρες ο καιρός ήταν πολύ άσχημος είχε βρέξει και είχε υγρασία και κρύο.
Όλοι οι φαντάροι που είχαν έρθει από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ήταν με τα κοντομάνικα και είχαν παγώσει από το κρύο. Ότι κουβέρτες, σακάκια και ζακέτες είχαμε τις δώσαμε για να μπορέσουν να κοιμηθούν.
Κοιμόντουσαν πάνω στις ξύλινες καρέκλες και στο πάτωμα σε βελέντζες. Ήταν τόσος ο κόσμος στο καφενείο, που πίσω υπήρχε ένα χωράφι που είχε θεριστεί. Κι εκεί θα κοιμόντουσαν αν δεν ήταν βρεγμένα τα χόρτα.
Όλο αυτό κράτησε 1 εβδομάδα.''
Ένας άλλος κάτοικος του Κωσταραζίου ο Στέργιος Λάϊος, ο οποίος διατηρούσε εκείνη την εποχή ένα μικρό καφενείο, θυμάται:
"Όλος ο κόσμος του Κωσταραζίου, γιόρταζε στον Αϊ 'Λια (εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στο Παλαιό Κωσταράζι).
Μόλις έμαθαν τα νέα της επιστράτευσης, παράτησαν όλα τα πράγματά τους στο χώρο που βρίσκεται το εξωκλήσι, ακόμη και τα μισοψημένα αρνιά στις σούβλες.
Την ίδια μέρα, φτάνουν χιλιάδες κόσμου απ' όλη την Ελλάδα. Οι οικογένειες του χωριού, πρόσφεραν φαγητό, είδη ρουχισμού αλλά και κουβέρτες.
Οι γυναίκες του Κωσταραζίου, έψηναν ασταμάτητα ψωμί στους φούρνους για όλο το διάστημα της επιστράτευσης, ενώ εκατοντάδες φιλοξενούνταν τη νύχτα σε σπίτια, κάτι που δεν ξέχασαν ποτέ αυτοί οι άνθρωποι".
Χαρακτηριστικό είναι και το περιστατικό που εξιστόρησε ο ιερέας του Κωσταραζίου Δημήτριος Συκόπουλος, ο οποίος περιγράφει με χαρακτηριστικό τρόπο το κρύο που επικρατούσε εκείνες τις ημέρες.
Ένας επίστρατος από την νότιο Ελλάδα, ο οποίος φορούσε μόνο ένα κοντομάνικο πουκάμισο, συνάντησε στο δρόμο ένα μικρό παιδί το οποίο φορούσε ζακέτα, αμέσως του τη ζήτησε να τη φορέσει και να μπορέσει να ζεσταθεί. Φυσικά ο μικρός του την έδωσε.
Πολλές είναι οι παρόμοιες ιστορίες που θυμούνται οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι του Κωσταραζίου, οι οποίοι έζησαν εκείνες τις στιγμές και έκαναν τα πάντα για να μπορέσουν να προσφέρουν ότι χρειαζόταν στους χιλιάδες επίστρατους Έλληνες στρατιώτες.
*Στην αρχική φωτογραφία της ανάρτησης, η πινακίδα που βρίσκεται έξω από το ανενεργό πλέον στρατόπεδο Κωσταραζίου.