30 Απριλίου σήμερα και η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη του Αγίου Δονάτου. Αυτό μας έδωσε και την ευκαιρία να γράψουμε για το ομώνυμο μισογκρεμισμένο πέτρινο εξωκλήσι στην κορυφή της Σαρακίνας, στα δυτικά σύνορα του Παλαιού Κωσταραζίου με την περιοχή της Κορησού.
Σχεδόν όλοι και ειδικά οι νεότεροι σε ηλικία, αναφέρουν την περιοχή με το όνομα ''Άη Ντινάκος'', χωρίς ωστόσο να ξέρουν πραγματικά σε ποιον Άγιο αναφέρονται, πόσο μάλλον που ακριβώς βρίσκεται αυτό το μέρος.
Πριν μερικά χρόνια, ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός Γεώργιος Τ. Αλεξίου, είχε καταγράψει στο προσωπικό του ιστολόγιο τα στοιχεία του Αγίου και της περιοχής, και τα οποία έγιναν το ερέθισμα, ώστε να γράψουμε τις παρακάτω γραμμές.
Η Σαρακίνα
Στο μεγάλο ασβεστολιθικό βουνό της Καστοριάς, το οποίο υπέρκειται της Κορησού κι εκτείνεται ως το Βογατσικό, είναι γνωστό στους κατοίκους των περιμετρικών του χωριών, Τσιριλόβου, Κορησού, Αμπελοκήπων, Μηλίτσας, Κωσταραζίου, Βογατσικού και Γέρμα, με τη γενική ονομασία Σαρακίνα.
Την ονομασία του το βουνό, την έλαβε απ’ το ομώνυμο ξακουστό χωριό που υπήρχε έως τον 18ο αιώνα (;) στο κεντρικό του οροπέδιο.
Κατά τους χρόνους της Βυζαντινής Aυτοκρατορίας, η Σαρακίνα αποτελούσε τη μοναστική «Θηβαΐδα» της αρχαίας Ορεστίδας.
Επάνω στις κορυφές του, στις πλαγιές, στις κοιλάδες και στις σπηλιές του υπήρχαν τότε διάσπαρτες μοναστικές καλύβες, που συγκροτούσαν δύο ιδιόρρυθμες σκήτες.
Επάνω στις κορυφές του, στις πλαγιές, στις κοιλάδες και στις σπηλιές του υπήρχαν τότε διάσπαρτες μοναστικές καλύβες, που συγκροτούσαν δύο ιδιόρρυθμες σκήτες.
Η μία απ’ τις εν λόγω σκήτες είχε το Κυριακό της (:τον κοινό ναό) στη σπηλιά του Αγίου Νικολάου του Κρεμαστού, που ανήκει σήμερα στο χωριό Αμπελόκηποι, και η άλλη στη μεγάλη σπηλιά της Αγίας Τριάδος, που βρίσκεται στην περιοχή του Γέρμα.
Εκτός απ’ τα αναφερόμενα δύο σπηλαιώδη Κυριακά (:κεντρικοί ναοί) της Σαρακίνας βρίσκονταν τότε επάνω της και αρκετοί μικροί ναοί, μερικοί απ’ τους οποίους σώζονται έως τις ημέρες μας. Ο σημαντικότερος απ’ τους εν λόγω ναούς ήταν το αρχικό Καθολικό της ιεράς μονής του Αγίου Νικολάου Τσιριλόβου, το οποίο ανακατασκευάστηκε εκ θεμελίων κατά το έτος 1969.
Ο ''Άη Ντινάκος''
Ένας μικρός ναός του βουνού Σαρακίνα ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Δονάτο και βρισκόταν – βρίσκεται ερειπωμένος κοντά στην υψηλότερη κορυφή του και σε υψόμετρο 1.386 μέτρων.
Η βουνοκορφή αυτή έχει λάβει το όνομά της απ’ τον πάτρωνα Άγιο του εν λόγω ναΐσκου και λέγεται «Άη-Δονάτος» ή «Άηδονάκος» ως γλωσσική παραφθορά.
Το εμβαδόν του είναι περίπου 20 τ.μ. Με το πέρασμα των χρόνων η σκεπή του κατέρρευσε, οι εικόνες του καταστράφηκαν και το όνομά του λησμονήθηκε.
Οι βοσκοί της Σαρακίνας το ονόμαζαν Παλιοκκλήσι κι έτσι είναι σημειωμένο στους χάρτες της περιοχής.
Οι βοσκοί της Σαρακίνας το ονόμαζαν Παλιοκκλήσι κι έτσι είναι σημειωμένο στους χάρτες της περιοχής.
Το παραφρασμένο όνομα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι του Κωσταραζίου και ονοματίζουν το εξωκλήσι αλλά και την εκεί περιοχή, είναι το ''Άη Ντινάκος'', απόρροια της τοπικού γλωσσικού ιδιώματος.
Ο ''άγνωστος'' Άγιος.
Εύλογο όμως, είναι και το ερώτημα για το πως αφιερώθηκε ένα εξωκλήσι σε έναν όχι και τόσο γνωστό, ονοματολογικά, Άγιο.
Ο εκπαιδευτικός Γεώργιος Τ. Αλεξίου, τοποθετεί την οικοδόμησή του κατά τους βυζαντινούς χρόνους, χωρίς ωστόσο να το τεκμηριώνει ιστορικά με κάποιο στοιχείο ή γραπτή αναφορά.
Ωστόσο, μια ανάλυση καθαρά συνειρμική και υποθετική, η οποία δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ακόμη με επίσημα στοιχεία και καταγραφές και στην οποία θα προσπαθήσουμε αναπτύξουμε, είναι η παρακάτω, στην οποία θα αναφερθούμε στο κομμάτι που έχει να κάνει με το Κωσταράζι και του κατοίκους του.
Η τοπική προφορική παράδοση, αναφέρει πως η καταγωγή των κατοίκων του Κωσταραζίου, άπτεται της ευρύτερης περιοχής του Σουλίου, με τα επώνυμα των κατοίκων που εντοπίζονται στον οικισμό να είναι ίδια ή παραφρασμένα, όπως αυτών των οικογενειών των χωριών της ιστορικής περιοχής του Σουλίου στην Ήπειρο.
Μάλιστα, υπάρχει η ιστορία πως μετά τη συνθήκη με τον Αλή Πασά τον Δεκέμβριο του 1803, οι Σουλιώτες θέλοντας να δημιουργήσουν νέες εστίες με τις φάρες τους μετά την απομάκρυνσή τους από την ευρύτερη περιοχή του Σουλίου, επέλεξαν μεταξύ άλλων και τα ορεινά χωριά του Βοΐου όπως αυτό του Παλαιού Κωσταραζίου, λόγω των γεωγραφικών τους θέσεών τους.
Ο Άγιος Δονάτος, τιμάται στην Ήπειρο μιας και θεωρείται εκ των διακριθέντων Επισκόπων της Παλαιάς Ηπείρου. Είναι η αρχαιότερη και η πλέον επιβλητική προσωπικότητα, την οποία διαφύλαξε η αρχαία παράδοση.
Τιμάται για την αγιότητα του βίου και την υπέρ των πτωχών μέριμνα, και πιστεύεται ως θαυματουργός. Με το όνομά του τιμώνται αρκετοί ναοί στην Θεσπρωτία, καθώς και για την δράση και τα θαύματά του σώζονται μέχρι σήμερα παραδόσεις.
Ναός αφιερωμένος υπάρχει λίγο έξω από το χωριό Σούλι, δεδομένο που δείχνει το δέσιμο των κατοίκων με τον Άγιο.
Βάση των παραπάνω, έχοντας καθαρά μια συνειρμική και εμπειρική συνέχεια, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε πως ο άγνωστος Άγιος Δονάτος ''έφτασε'' στην κορυφή της Σαρακίνας, λίγο έξω από το Παλαιό Κωσταράζι, μαζί με τους κατοίκους του Σουλίου οι οποίοι θεμελίωσαν το εξωκλήσι θέλοντας να τιμήσουν τον Άγιο τους στα νέα ξένα μέρη, στα οποία θα ''έχτιζαν'' την νέα τους ζωή.
Σήμερα
Μονό οι μισογκρεμισμένοι πλευρικοί πέτρινοι τοίχοι, μια μεταλλική πόρτα και ένας αυτοσχέδιος ξύλινος σταυρός, υποδηλώνουν σε όσους τυχόν περάσουν από το σημείο, όπως για παράδειγμα οι κυνηγοί της περιοχής, ότι εκεί βρίσκεται το συγκεκριμένο εξωκλήσι.
Οι φωτογραφίες του Β. Τσιτσιμίδη, αποτυπώνουν την σημερινή κατάσταση του Αγίου Δονάτου.
Ο Άγιος Δονάτος είναι πολιούχος και προστάτης της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, ενώ ναοί αφιερωμένοι βρίσκονται σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Παραμυθιάς.
Επιμέλεια κειμένου: Κοstarazi24
Μονό οι μισογκρεμισμένοι πλευρικοί πέτρινοι τοίχοι, μια μεταλλική πόρτα και ένας αυτοσχέδιος ξύλινος σταυρός, υποδηλώνουν σε όσους τυχόν περάσουν από το σημείο, όπως για παράδειγμα οι κυνηγοί της περιοχής, ότι εκεί βρίσκεται το συγκεκριμένο εξωκλήσι.
Οι φωτογραφίες του Β. Τσιτσιμίδη, αποτυπώνουν την σημερινή κατάσταση του Αγίου Δονάτου.
Ο Άγιος Δονάτος είναι πολιούχος και προστάτης της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, ενώ ναοί αφιερωμένοι βρίσκονται σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Παραμυθιάς.
Επιμέλεια κειμένου: Κοstarazi24
